Jakie warunki musi wypełnić rolnik po zakwalifikowaniu łąki do pakietu 4?

Fot. Ornitolog Poznań. Łąka należąca do pakietu cennych siedlisk i zagrożonych gatunków ptaków na obszarach Natura 2000.

Jakie działania po zakwalifikowaniu działki do dopłat w ramach Pakietu 4 działań rolnośrodowiskowo‐klimatycznych Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 „Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000” musi podejmować rolnik?

Jak już zostało to powiedziane w poprzednim wpisie, Działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne w ramach pakietu 4 doprowadzić ma do poprawy kondycji populacji rzadkich gatunków ptaków związanych z siedliskami łąkowymi. Dzięki pewnym ograniczeniom, na podjęcie których godzi się rolnik, tworzy się warunki korzystne dla zachowania całej lokalnej bioróżnorodności.

 

Fot. Ornitolog Poznań. Łąka w obszarze Natura 2000.

Na czym polegają działania realizowane w ramach pakietu 4 cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszrach Natura 2000?

Z całą pewnością możemy przyjąć, że ogólnie ujmując ciągła intensyfikacja rolnictwa mająca na celu zwiększenie produkcji i wydajności doprowadza do niekorzystnych zmian w środowisku naturalnym. To jest bezpośrednia przyczyna spadków liczebności nie tylko szeregu gatunków ptaków, ale również przedstawicieli innych gromad zwierząt - do niedawna pospolicie występujących i charakterystycznych dla krajobrazu wiejskiego. Rolnictwo przyjazne przyrodzie było kiedyś prowadzone niejako mimochodem, wynikało nie tyle ze świadomości ekologicznej rolnika, co m.in. 

• z braku dostępu do technologii, 
• środków chemicznej ochrony roślin 
• czy też wynikającej z tego ograniczonej możliwości gospodarowania na areale większym, niż kilka hektarów. 

Właśnie dlatego wielu gatunkom ptaków najlepiej wiodło się w czasach, gdy nikt nie słyszał jeszcze o znanych dziś formach ochrony przyrody (w tym obszarach Natura 2000). Dziś wielkopowierzchniowe, monokulturowe uprawy charakteryzują się

• brakiem naturalnych enklaw w postaci oczek wodnych, 
• miedz
• zadrzewień śródpolnych 

przez to nie stwarzają korzystnych warunków dla ptaków. Analogiczna sytuacja występuje na użytkach zielonych, czego ofiarą padają również ptaki siewkowe z czajką na czele. Częste nawożenie pozwala na osiągnięcie większej liczby pokosów, a pierwszy z nich pokrywa się  z okresem wodzenia nielotnych jeszcze piskląt np. przez rycyka czy kszyka. Jeżeli nałożymy na to zmiany klimatyczne (częste susze i lokalne niedobory wody, jak np. w zeszłym roku) to staje się jasne dlaczego tak ważne staje się ekstensywne rolnictwo wszędzie tam, gdzie tylko jest to możliwe.

Warto również nadmienić, iż celem przystąpienia do programi rolno środowiskowo klimatycznego PROW należy wykonać tak zwaną ekspertyzę ornitologiczną. Ekspertyzę taką wykonuje uprawniony ornitolog. Rolnik otrzymuje zwrot za koszty związane ze sporządzeniam opinii ornitologicznej.

Skoro wiemy już z czego wynikają ograniczenia na obszarze objętym pakietem 4 i czemu mają zapobiec, przyjrzyjmy się  im bardziej szczegółowo.

Fot. Ornitolog Poznań. Łąka należąca do pakietu 4 cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000.

Zakazy wynikające z uczestnictwa pakiecie 4 „Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000”:

• przeorywania, wałowania, stosowania osadów ściekowych, stosowania podsiewu oraz mechanicznego niszczenia struktury glebowej;
• włókowania w okresie: od 1 kwietnia do 1 września na obszarach nizinnych (poniżej 300 m n.p.m.); od 15 kwietnia do 1 września na obszarach wyżynnych i górskich (powyżej 300 m n.p.m.);
• stosowania środków ochrony roślin z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych gatunków inwazyjnych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych)
• tworzenia nowych, rozbudowy i odtwarzania istniejących systemów melioracyjnych, za wyjątkiem konstrukcji urządzeń mających na celu dostosowanie poziomu wód wykorzystując istniejące systemy melioracyjne do wymogów siedliskowych gatunków / siedlisk będących przedmiotem ochrony w pakiecie;
• koszenia okrężnego od zewnątrz do środka koszonej powierzchni trwałych użytków zielonych;
• składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu.

Dodatkowo, w przypadku ochrony siedlisk lęgowych ptaków w zależności od występujących gatunków tj.

• rycyka, a także
• kszyka, 
• krwawodzioba, 
• czajki
• wodniczki
• dubelta 
• a także kulika wielkiego

określone zostaną szczegółowe wymogi w odniesieniu do: sposobu użytkowania, terminów koszenia, odsetka powierzchni pozostawionej bez koszenia, częstości pokosu, maksymalnej obsady zwierząt, terminów wypasu, ograniczenia dawki nawozów, wapnowania.

Wszystkie ww. działania oznaczają nieco niższe zyski, które można osiągnąć w porównaniu do działki nie objętej pakietem 4. Dopłaty pozwalają zrównoważyć tę różnicę, natomiast cennym, chronionym i ginącym w skali Europy gatunkom ptaków spokojnie odchować młode aż do momentu uzyskania lotności. Gwarantują również, że stan siedliska nie ulegnie pogorszeniu (nie zarośnie).

Fot. Ornitolog Poznań.